- Zwolnienie od psychiatry może zostać wystawione z datą wsteczną bez określonego limitu czasowego, w przeciwieństwie do zwolnień od innych lekarzy, które mogą być wystawione maksymalnie 3 dni wstecz.
- Pracownik ma maksymalnie 2 dni na poinformowanie pracodawcy o przyczynie nieobecności, nawet jeśli oczekuje na wizytę u psychiatry – brak takiej informacji może skutkować zwolnieniem dyscyplinarnym.
- Okres ochronny przed zwolnieniem na L4 wynosi 3 miesiące dla pracowników zatrudnionych krócej niż 6 miesięcy, a dla pozostałych – 182 dni zasiłku chorobowego plus 3 miesiące świadczenia rehabilitacyjnego.
- Wysokość świadczeń w czasie L4 to 80% podstawy wymiaru wynagrodzenia (100% dla kobiet w ciąży), a w przypadku świadczenia rehabilitacyjnego – 90% za pierwsze 3 miesiące i 75% za kolejne (do 12 miesięcy).
- Pracodawca zatrudniający powyżej 20 pracowników oraz ZUS mają prawo kontrolować sposób wykorzystywania zwolnienia lekarskiego, a stwierdzenie nieprawidłowości może skutkować utratą prawa do świadczeń.
Problemy ze zdrowiem psychicznym dotykają coraz więcej pracowników, co prowadzi do długotrwałych nieobecności w pracy na podstawie zwolnień od psychiatry. Sytuacja ta rodzi wiele pytań zarówno ze strony pracodawców, jak i pracowników, szczególnie w kontekście możliwości rozwiązania umowy o pracę.
Specyfika zwolnienia lekarskiego od psychiatry
Zwolnienie od psychiatry ma dokładnie taką samą moc prawną jak każde inne zwolnienie lekarskie. Lekarz psychiatra wystawia je na podstawie przeprowadzonego wywiadu lekarskiego, który może odbyć się zarówno w gabinecie, jak i podczas teleporady. Na zwolnieniu znajdują się wyłącznie trzy elementy: kod choroby wskazujący na jej ogólny charakter, typ zwolnienia określający czy pacjent musi leżeć czy może chodzić, oraz dane lekarza wystawiającego dokument.
Psychiatra jako jedyny ze wszystkich lekarzy ma uprawnienie do wystawienia zwolnienia z datą wsteczną, bez ściśle określonego limitu czasowego. Ta wyjątkowa sytuacja dotyczy przypadków, gdy lekarz stwierdzi u pacjenta zaburzenia psychiczne, które ograniczały zdolność do oceny własnego postępowania.
Ochrona pracownika na L4 i jej ograniczenia
Pracodawca nie może zwolnić pracownika przebywającego na zwolnieniu lekarskim od psychiatry, jednak ochrona ta ma swoje granice czasowe. W przypadku pracowników zatrudnionych krócej niż 6 miesięcy, zwolnienie może nastąpić po 3 miesiącach nieobecności spowodowanej chorobą.
Dla pracowników z dłuższym stażem pracy pracodawca może rozwiązać umowę dopiero po wykorzystaniu pełnego okresu zasiłkowego (182 dni) oraz dodatkowo 3 miesięcy świadczenia rehabilitacyjnego. Po tym czasie pracodawca ma prawo rozwiązać umowę bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 53 Kodeksu pracy.
Sam pracownik natomiast zachowuje prawo do złożenia wypowiedzenia w trakcie przebywania na zwolnieniu lekarskim. Może również otrzymać L4 od psychiatry w czasie trwającego już okresu wypowiedzenia, co jednak nie wpływa na wydłużenie tego okresu.
Zwolnienie dyscyplinarne podczas L4 – co może pracodawca?
W przypadku zwolnienia psychiatrycznego pracodawca może rozwiązać umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym tylko w ściśle określonych sytuacjach. Taka możliwość pojawia się, gdy pracownik nie poinformuje pracodawcy o powodzie swojej nieobecności w pracy w terminie dwóch dni od jej rozpoczęcia.
Pracownik ma obowiązek uprzedzić pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności, nawet jeśli oczekuje na wizytę u psychiatry lub na wystawienie zwolnienia. Sam fakt późniejszego otrzymania zwolnienia lekarskiego z datą wsteczną nie usprawiedliwia braku wcześniejszego kontaktu z pracodawcą.
Obowiązki pracownika podczas zwolnienia psychiatrycznego
Na zwolnieniu od psychiatry obowiązują takie same zasady jak w przypadku każdego innego L4. Za pierwsze 33 dni choroby (lub 14 dni w przypadku pracowników powyżej 50. roku życia) wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca. Po tym okresie pracownik otrzymuje zasiłek chorobowy z ZUS.
Maksymalny okres zwolnienia lekarskiego wynosi 182 dni. Po jego wykorzystaniu pracownik może ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne na okres do 12 miesięcy. W pierwszych trzech miesiącach świadczenia otrzyma 90% podstawy wymiaru zasiłku, a w kolejnych miesiącach – 75%. Jedynie pracownice w ciąży otrzymują 100% podstawy wymiaru zasiłku przez cały okres.
Kontrola i konsekwencje nieprawidłowego wykorzystania L4
Długotrwałe zwolnienie od psychiatry może podlegać kontroli ZUS lub pracodawcy zatrudniającego powyżej 20 pracowników. Kontrola sprawdza, czy pracownik nie wykonuje w tym czasie innej pracy zarobkowej lub nie wykorzystuje zwolnienia niezgodnie z jego przeznaczeniem.
Jeśli kontrola wykaże nieprawidłowości, pracownik może stracić prawo do świadczeń chorobowych. W przypadku nieobecności podczas kontroli, pracownik ma prawo usprawiedliwić swoją nieobecność, na przykład wizytą u lekarza lub na rehabilitacji. Zwolnienie nie ogranicza możliwości wychodzenia z domu, chyba że lekarz wyraźnie zaznaczył konieczność leżenia poprzez odpowiedni kod na zwolnieniu.