Jako ojcowie mamy coraz więcej praw i możliwości aktywnego uczestnictwa w życiu naszych dzieci. Polskie prawo pracy oferuje nam szereg różnych urlopów i przywilejów, które pozwalają nam lepiej łączyć obowiązki zawodowe z rodzinnymi. Przyjrzyjmy się bliżej najważniejszym uprawnieniom, jakie przysługują pracującym ojcom.
Urlop ojcowski
Urlop ojcowski to specjalne świadczenie przeznaczone dla pracujących ojców. Przysługuje on w wymiarze do 2 tygodni (14 dni kalendarzowych) i możemy z niego skorzystać do ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia.
W przypadku adopcji, mamy na to rok od dnia uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu, ale nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.
Aby otrzymać urlop ojcowski, musimy złożyć wniosek w formie pisemnej lub elektronicznej najpóźniej 7 dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Pamiętajmy, że za czas urlopu ojcowskiego otrzymujemy 100% naszego wynagrodzenia. Możemy wykorzystać go jednorazowo lub podzielić na dwie części po 7 dni każda.
Urlop tacierzyński
Urlop tacierzyński to część urlopu macierzyńskiego, którą możemy przejąć od matki naszego dziecka. Aby z niego skorzystać, matka musi zrezygnować z części swojego urlopu macierzyńskiego, przy czym musi ona wykorzystać co najmniej 14 tygodni po porodzie.
Długość urlopu tacierzyńskiego zależy od liczby dzieci urodzonych podczas jednego porodu. W przypadku urodzenia jednego dziecka, maksymalny wymiar urlopu tacierzyńskiego to 6 tygodni. Przy bliźniakach może to być nawet 17 tygodni, a przy trojaczkach – 19 tygodni.
Za czas urlopu tacierzyńskiego otrzymujemy zasiłek macierzyński w wysokości 70% podstawy wymiaru. Aby uzyskać ten urlop, musimy złożyć odpowiedni wniosek wraz z dokumentami potwierdzającymi rezygnację matki z części jej urlopu.
Urlop rodzicielski
Urlop rodzicielski to dodatkowy czas, który możemy poświęcić na opiekę nad naszym dzieckiem po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego lub tacierzyńskiego. Łączny wymiar urlopu rodzicielskiego dla obojga rodziców wynosi 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka lub 43 tygodnie przy porodzie mnogim.
Co ważne, 9 tygodni z tego urlopu jest zarezerwowane wyłącznie dla każdego z rodziców i nie można ich przenieść na drugiego rodzica. Oznacza to, że jako ojcowie mamy gwarantowane prawo do co najmniej 9 tygodni urlopu rodzicielskiego. Możemy wykorzystać go jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach, do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.
Podczas urlopu rodzicielskiego otrzymujemy zasiłek w wysokości 70% podstawy wymiaru, chyba że zdecydujemy się na połączenie go z pracą w niepełnym wymiarze.
Inne uprawnienia pracujących ojców
Jako ojcowie mamy do dyspozycji szereg dodatkowych uprawnień, które pomagają nam łączyć życie zawodowe z rodzinnym. Jednym z nich jest prawo do 2 dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia się dziecka (tzw. urlop okolicznościowy), za które zachowujemy prawo do 100% wynagrodzenia. To idealna okazja, by być przy narodzinach naszego potomka i wspierać partnerkę w tym wyjątkowym momencie.
Kolejnym istotnym uprawnieniem jest możliwość skorzystania z elastycznej organizacji pracy. Jeśli opiekujemy się dzieckiem do 8 roku życia, możemy złożyć wniosek o zastosowanie elastycznych form organizacji czasu pracy. Pracodawca ma obowiązek rozpatrzyć nasz wniosek w ciągu 7 dni, biorąc pod uwagę nasze potrzeby oraz możliwości firmy. Elastyczna organizacja pracy może obejmować pracę zdalną, ruchomy czas pracy czy indywidualny rozkład czasu pracy.
Jako ojcowie mamy również prawo do urlopu wychowawczego. Możemy z niego skorzystać, jeśli przepracowaliśmy co najmniej 6 miesięcy. Urlop wychowawczy przysługuje w wymiarze do 36 miesięcy, do ukończenia przez dziecko 6 roku życia. Co ważne, jeden miesiąc tego urlopu jest zarezerwowany wyłącznie dla ojca i nie można go przenieść na matkę.
Uwaga! Pracodawca nie może bez naszej zgody zatrudniać nas w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w przerywanym systemie czasu pracy ani delegować poza stałe miejsce pracy, jeśli opiekujemy się dzieckiem do 8 roku życia.
Mamy też prawo do 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy w ciągu roku kalendarzowego z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, jeśli wychowujemy dziecko do 14 roku życia.
Nowością w polskim prawie pracy jest urlop opiekuńczy. Przysługuje nam 5 dni w roku kalendarzowym bezpłatnego urlopu na opiekę nad członkiem rodziny lub osobą zamieszkującą w tym samym gospodarstwie domowym, wymagającą opieki z poważnych względów medycznych.
Dodatkowo, mamy prawo do 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych. Za ten czas przysługuje nam 50% wynagrodzenia.
Pamiętajmy, że korzystanie z tych uprawnień jest naszym prawem, a pracodawca ma obowiązek je respektować. Co więcej, jesteśmy chronieni przed zwolnieniem w okresie korzystania z urlopów związanych z rodzicielstwem. Po powrocie z urlopu pracodawca musi umożliwić nam powrót na dotychczasowe stanowisko lub stanowisko równorzędne, z wynagrodzeniem nie niższym niż przed urlopem.
Podsumowanie – urlopy przysługujące ojcom
- Urlop ojcowski – 14 dni kalendarzowych
- Urlop rodzicielski – min. 9 tygodni
- Urlop okolicznościowy – 2 dni
- Urlop wychowawczy – do 36 miesięcy
- Dodatkowe 2 dni lub 16 godzin wolnego w roku kalendarzowym
- Urlop opiekuńczy – 5 dni
- Dodatkowe 2 dni lub 16 godzin urlop z powodu siły wyższej