Okresy wypowiedzenia w umowach o pracę reguluje Kodeks pracy, jednak w niektórych przypadkach możliwe jest ich wydłużenie. Poznasz teraz wszystkie zasady i konsekwencje prawne związane z wydłużeniem okresu wypowiedzenia, zarówno dla pracownika, jak i pracodawcy.
Ustawowe okresy wypowiedzenia umowy o pracę
Długość okresu wypowiedzenia zależy od rodzaju umowy oraz stażu pracy u danego pracodawcy:
Dla umowy na okres próbny przewidziano trzy warianty:
- 3 dni robocze przy okresie próbnym do 2 tygodni,
- tydzień przy okresie dłuższym niż 2 tygodnie,
- 2 tygodnie przy trzymiesięcznym okresie próbnym.
W przypadku umów na czas określony i nieokreślony okres wypowiedzenia wynosi:
- 2 tygodnie przy stażu pracy krótszym niż 6 miesięcy,
- miesiąc przy stażu co najmniej 6-miesięcznym
- 3 miesiące przy minimum 3-letnim stażu pracy.
Przy obliczaniu biegu wypowiedzenia obowiązują różne zasady – dla okresów tygodniowych kończy się ono zawsze w sobotę, a dla miesięcznych w ostatnim dniu miesiąca.
Wydłużenie okresu wypowiedzenia – co mówi Kodeks pracy?
Kodeks pracy przewiduje tylko jeden przypadek ustawowego wydłużenia okresu wypowiedzenia. Dotyczy on pracowników zatrudnionych na stanowiskach związanych z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie – w takiej sytuacji okres dwutygodniowy można wydłużyć do miesiąca, a miesięczny do trzech miesięcy.
Ta regulacja znajduje się w art. 36 § 5 Kodeksu pracy i stanowi jedyny wprost uregulowany przypadek możliwości wydłużenia okresu wypowiedzenia. Mimo to, zgodnie z orzecznictwem sądowym, dopuszczalne są również inne przypadki umownego wydłużenia okresu wypowiedzenia, pod warunkiem że takie rozwiązanie jest korzystne dla pracownika.
Art. 36. Kodeks Pracy [Okresy wypowiedzenia umowy zawartej na czas określony lub nieokreślony]
§ 5. Jeżeli pracownik jest zatrudniony na stanowisku związanym z odpowiedzialnością materialną za powierzone mienie, strony mogą ustalić w umowie o pracę, że w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 1, okres wypowiedzenia wynosi 1 miesiąc, a w przypadku, o którym mowa w § 1 pkt 2 – 3 miesiące.
Umowne wydłużenie okresu wypowiedzenia – kiedy jest dopuszczalne?
Umowne wydłużenie okresu wypowiedzenia wykracza poza ramy Kodeksu pracy, ale zostało dopuszczone przez orzecznictwo sądowe. Sąd Najwyższy w 1994 roku wydał przełomową uchwałę, w której rozważył przypadek 12-miesięcznego okresu wypowiedzenia. Uznał, że takie wydłużenie jest możliwe, ale wymaga spełnienia określonych warunków i musi być korzystne dla pracownika.
Kluczowym elementem jest tu zasada uprzywilejowania pracownika, zawarta w art. 18 Kodeksu pracy. Oznacza to, że postanowienia umowy o pracę nie mogą być dla pracownika mniej korzystne niż przepisy prawa pracy. W praktyce oznacza to, że wydłużenie okresu wypowiedzenia jest dopuszczalne głównie w przypadku wypowiedzenia ze strony pracodawcy, ponieważ daje pracownikowi więcej czasu na znalezienie nowej pracy.
Czy wydłużony okres wypowiedzenia jest korzystny dla pracownika?
Sąd Najwyższy w wyroku z 2006 roku podkreślił, że należy brać pod uwagę całokształt okoliczności sprawy, w tym warunki istniejące w momencie zawierania umowy.
Przy ocenie korzystności bierze się pod uwagę między innymi aktualną sytuację na rynku pracy, miejsce wykonywania pracy, branżę oraz zapotrzebowanie na dany rodzaj pracy. Na przykład, jeśli w regionie panuje wysokie bezrobocie, dłuższy okres wypowiedzenia ze strony pracodawcy może być dla pracownika bardzo korzystny.
Trzeba jednak pamiętać, że to co było korzystne w momencie podpisywania umowy, niekoniecznie pozostanie takie w chwili rozwiązywania stosunku pracy – pokazuje to przykład pracownika, który znalazł lepszą pracę, ale musiał pozostać u dotychczasowego pracodawcy przez sześć miesięcy ze względu na wydłużony okres wypowiedzenia, do którego się wcześniej zobowiązał.
Wydłużenie okresu wypowiedzenia – konsekwencje prawne
Wydłużenie okresu wypowiedzenia ma szereg konsekwencji prawnych dla obu stron stosunku pracy. Przede wszystkim pracodawca zobowiązuje się do zatrudniania pracownika przez cały ustalony okres po złożeniu wypowiedzenia zgodnie z art. 30 § 1 pkt 2 Kodeksu pracy. Co istotne, samo wydłużenie okresu wypowiedzenia nie wpływa na wysokość ewentualnego odszkodowania, które przysługiwałoby pracownikowi w przypadku nieuzasadnionego wypowiedzenia.
Skrócenie wydłużonego okresu wypowiedzenia jest możliwe tylko za zgodą obu stron. Wyjątek stanowi sytuacja opisana w art. 361 Kodeksu pracy, kiedy to pracodawca może jednostronnie skrócić 3-miesięczny okres wypowiedzenia do jednego miesiąca w przypadku upadłości, likwidacji zakładu pracy lub innych przyczyn niedotyczących pracownika. W takiej sytuacji pracownikowi przysługuje odszkodowanie za pozostały okres wypowiedzenia.
Wydłużony okres wypowiedzenia generuje dla pracodawcy dodatkowe koszty i zobowiązania. Musi on liczyć się z koniecznością wypłaty wynagrodzenia przez dłuższy okres, nawet jeśli zdecyduje się zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy na podstawie art. 362 Kodeksu pracy. Dodatkowo, dłuższy okres wypowiedzenia wpływa na wymiar urlopu wypoczynkowego pracownika – zwiększa się liczba dni urlopu, które pracownik może wykorzystać, a w przypadku braku takiej możliwości, pracodawca musi wypłacić odpowiednio wyższy ekwiwalent urlopowy.