Ochrona przedemerytalna to istotny mechanizm prawny, który zapewnia stabilność zatrudnienia pracownikom zbliżającym się do wieku emerytalnego. W tym artykule wyjaśnimy, kogo dokładnie obejmuje ta ochrona i jakie warunki należy spełnić, aby z niej skorzystać.
Warunki objęcia ochroną przedemerytalną
Ochrona przedemerytalna dotyczy pracowników, którzy w ciągu najbliższych czterech lat osiągną wiek emerytalny. W Polsce obecnie wynosi on 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Oznacza to, że kobiety w wieku 56 lat i mężczyźni w wieku 61 lat mogą już korzystać z tej formy zabezpieczenia.
Należy jednak pamiętać, że sama bliskość wieku emerytalnego nie wystarczy – ważne jest również spełnienie warunku odpowiedniego stażu pracy. Dla kobiet wynosi on 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat. Jeśli pracownik nie osiągnie wymaganego stażu do momentu osiągnięcia wieku emerytalnego, niestety nie będzie mógł skorzystać z ochrony przedemerytalnej.
Ochrona przedemerytalna obejmuje wyłącznie osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. Nie ma przy tym znaczenia wymiar etatu – ochrona dotyczy zarówno pracowników pełnoetatowych, jak i tych zatrudnionych w niepełnym wymiarze godzin. Warto zaznaczyć, że jeśli pracownik jest zatrudniony u kilku pracodawców jednocześnie, każdy z nich musi respektować okres ochronny. Osoby pracujące na umowach cywilnoprawnych, takich jak umowa zlecenie czy umowa o dzieło, niestety nie są objęte tą formą ochrony.
Zobacz również: Czy umowa zlecenie liczy się do emerytury?
Zasady ochrony przed zwolnieniem
Głównym celem ochrony przedemerytalnej jest zabezpieczenie pracownika przed utratą pracy w okresie poprzedzającym emeryturę. W praktyce oznacza to, że pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę osobie objętej ochroną. Należy jednak zwrócić uwagę, że ochrona ta nie jest absolutna. Pracodawca może wręczyć wypowiedzenie przed rozpoczęciem okresu ochronnego, nawet jeśli okres wypowiedzenia będzie trwał już w czasie, gdy pracownik formalnie podlega ochronie.
Ochrona przedemerytalna obejmuje nie tylko zabezpieczenie przed zwolnieniem, ale również chroni warunki pracy i wynagrodzenie pracownika. Co do zasady, pracodawca nie może jednostronnie obniżyć pensji osobie objętej ochroną. Istnieją jednak wyjątki od tej reguły, na przykład w sytuacji, gdy w firmie wprowadzane są zmiany w systemie wynagradzania dotyczące wszystkich pracowników lub określonej grupy. W takim przypadku modyfikacja warunków płacowych może dotyczyć również osób w wieku przedemerytalnym.
Kiedy ochrona przedemerytalna nie obowiązuje?
Mimo że ochrona przedemerytalna jest silnym narzędziem prawnym, istnieją sytuacje, w których pracodawca może rozwiązać umowę o pracę z pracownikiem objętym tą ochroną. Pierwszym wyjątkiem jest zwolnienie dyscyplinarne. Jeśli pracownik dopuści się poważnego naruszenia obowiązków pracowniczych, pracodawca ma prawo rozwiązać umowę bez wypowiedzenia, nawet w okresie ochronnym. Takie działanie musi być jednak uzasadnione i udokumentowane.
Kolejnym wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracownik uzyskał prawo do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. W takim przypadku ochrona przedemerytalna przestaje obowiązywać. Podobnie dzieje się w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy. Wtedy wszyscy pracownicy, niezależnie od wieku i stażu pracy, mogą zostać zwolnieni.
Warto również wspomnieć o sytuacji, gdy pracownik, któremu brakuje mniej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, nie będzie posiadał wymaganego stażu pracy uprawniającego do emerytury. W takim przypadku ochrona przedemerytalna również nie ma zastosowania. Ważne jest, aby pracownicy byli świadomi tych wyjątków i potrafili ocenić swoją sytuację zawodową w kontekście zbliżającej się emerytury.
Zobacz również: Kiedy przedawnia się odprawa emerytalna i rentowa?