Płatności gotówkowe wciąż są powszechne w polskich sklepach, mimo rosnącej popularności kart płatniczych. Niejednokrotnie spotykamy się z sytuacją, gdy kasjer informuje nas, że „będzie winny grosik”, co rodzi pytanie: czy sprzedawca ma obowiązek wydać resztę?
Czy kasjer musi wydać resztę?
Kwestia wydawania reszty w sklepach budzi wiele emocji wśród konsumentów. Często słyszymy od sprzedawców, że „będą winni grosik lub dwa, bo nie mają wydać”. Ta sytuacja może prowadzić do nieprzyjemnych konsekwencji, jeśli zdecydujemy się zażądać wydania pełnej kwoty reszty. W takim przypadku kasjer ma prawo odmówić wydania towaru i anulować całe zakupy.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumenta podkreśla, że teoretycznie sprzedawca nie ma obowiązku wydania reszty, co oznacza, że konsument powinien dysponować odliczoną kwotą. Ta interpretacja wynika z zapisów Kodeksu cywilnego, który określa jedynie, że sprzedawca jest zobowiązany przekazać kupującemu prawo własności towaru i go wydać, a nabywca ma towar odebrać i zapłacić wskazaną cenę. Niestety, przepisy nie precyzują kwestii związanych z wydawaniem reszty za zakupy gotówką.
Art. 535. Kodeksu Cywilnego – [Umowa sprzedaży]
§ 1. Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.
Wydawanie reszty – co mówi prawo?
Z perspektywy prawnej, brak obowiązku wydawania reszty przez sprzedawcę oznacza, że może on zgodnie z przepisami odmówić wydania towaru i unieważnić transakcję, jeśli nie zgodzimy się na pozostawienie drobnej kwoty. Należy jednak pamiętać, że kasjer musi odpowiednio uzasadnić taką odmowę. Wystarczającym powodem jest wskazanie na brak możliwości wydania reszty.
Marcin Kruszewski, prawnik popularny na TikToku, potwierdza tę interpretację, wyjaśniając, że prawo nie nakłada na sklepikarza obowiązku wydawania reszty. W praktyce oznacza to, że jeśli sprzedawca nie będzie miał jak wydać pieniędzy, a my nie będziemy dysponować odliczoną kwotą, transakcja może nie dojść do skutku.
Wyjątkiem jest sytuacja, w której zgodzimy się, aby sprzedawca był nam „winny grosika”. Maciej Chmielowski z biura prasowego UOKiK dodaje, że teoretycznie sprzedawca nie ma obowiązku wydania reszty, co sugeruje, że konsument powinien mieć przygotowaną odliczoną kwotę.
Rozwiązania dla konsumentów i sprzedawców
W obliczu kontrowersji związanych z wydawaniem reszty, zarówno konsumenci, jak i sprzedawcy mogą podjąć pewne kroki, aby uniknąć nieporozumień. Dla kupujących, najbardziej oczywistym rozwiązaniem jest korzystanie z płatności bezgotówkowych. Polska przoduje w tej dziedzinie – jesteśmy pierwszym krajem na świecie, w którym wszystkie terminale płatnicze obsługują karty zbliżeniowe.
Taka forma płatności nie tylko eliminuje problem z wydawaniem reszty, ale także przyczynia się do ograniczania szarej strefy w gospodarce. Według raportu NBP i VISA, Polacy dokonują średnio 122 transakcji bezgotówkowych kartą płatniczą rocznie, co plasuje nas blisko średniej unijnej wynoszącej 150 transakcji.
Dla sprzedawców, którzy chcą uniknąć konfliktów z klientami, ważne jest odpowiednie przygotowanie się do obsługi płatności gotówkowych. Warto zadbać o odpowiednią ilość drobnych w kasie, szczególnie na początku dnia handlowego. Jeśli jednak dojdzie do sytuacji, w której wydanie reszty nie jest możliwe, kluczowe jest jasne i uprzejme komunikowanie tego faktu klientom.
Sprzedawcy powinni pamiętać, że choć prawo nie nakłada na nich obowiązku wydawania reszty, to odmowa sprzedaży bez uzasadnienia może skutkować karą grzywny od 20 do 5000 zł.
Warto również zwrócić uwagę na stanowisko Narodowego Banku Polskiego, który dąży do zagwarantowania na poziomie ustawy obowiązku akceptowania płatności gotówkowych przez podmioty prowadzące działalność gospodarczą w Polsce. Propozycja NBP ma na celu ochronę konsumentów przed odmową przyjęcia płatności gotówką i zapewnienie im swobody wyboru metody płatności. Jednocześnie, zgodnie z proponowanymi regulacjami, sprzedawcy nie mogliby nakładać dodatkowych opłat za przyjmowanie płatności gotówkowych ani różnicować cen w zależności od formy zapłaty.
Podsumowanie – najważniejsze informacje
- Sprzedawca nie ma prawnego obowiązku wydawania reszty, co może skutkować odmową sprzedaży lub anulowaniem transakcji.
- Kasjer musi uzasadnić odmowę wydania towaru, np. brakiem możliwości wydania reszty.
- Odmowa sprzedaży bez uzasadnienia może skutkować karą grzywny od 20 do 5000 zł dla sprzedawcy.
- Płatności bezgotówkowe eliminują problem z wydawaniem reszty – w Polsce wszystkie terminale obsługują karty zbliżeniowe.
- NBP dąży do ustawowego zagwarantowania obowiązku akceptowania płatności gotówkowych przez podmioty gospodarcze, bez możliwości nakładania dodatkowych opłat.