Śmierć bliskiej osoby to niezwykle trudny okres, a konieczność załatwiania formalności spadkowych może dodatkowo potęgować stres. W naszym poradniku wyjaśnimy, jak sprawnie przeprowadzić procedurę potwierdzenia praw do spadku, skupiając się na szybszej i prostszej metodzie – akcie poświadczenia dziedziczenia u notariusza.
Czym jest akt poświadczenia dziedziczenia?
Akt poświadczenia dziedziczenia to oficjalny dokument sporządzany przez notariusza, który potwierdza, kto i w jakich proporcjach dziedziczy po zmarłym. Ma on taką samą moc prawną jak postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Obejmuje zarówno dziedziczenie ustawowe, zgodne z przepisami prawa, jak i testamentowe, oparte na woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie.
Należy mieć na uwadze, że akt poświadczenia dziedziczenia nie może być sporządzony w przypadku testamentu ustnego.
Wybór aktu poświadczenia dziedziczenia jest szczególnie korzystny, gdy zależy nam na czasie i chcemy uniknąć długotrwałego i kosztownego postępowania sądowego. To rozwiązanie sprawdza się doskonale, gdy wszyscy spadkobiercy są zgodni co do podziału spadku. Kluczowe jest, aby wszyscy potencjalni spadkobiercy wyrazili zgodę na tę formę potwierdzenia praw do spadku.
W przypadku sprzeciwu choćby jednej osoby, sprawa musi zostać skierowana do sądu. Warto zaznaczyć, że ta metoda jest znacznie szybsza – u notariusza sprawę można załatwić niemal od ręki, podczas gdy nawet w przypadku zgodnego wniosku o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie, oczekiwanie na rozprawę może trwać kilka miesięcy.
Dokumenty i wymogi prawne
Przygotowanie do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia wymaga zgromadzenia odpowiednich dokumentów. Przede wszystkim potrzebny będzie akt zgonu spadkodawcy oraz akty stanu cywilnego wszystkich potencjalnych spadkobierców. W przypadku osób, które zmieniły nazwisko w wyniku zawarcia związku małżeńskiego, konieczne będzie dostarczenie aktu małżeństwa. Jeśli spadkodawca był rozwiedziony, może być wymagany wyrok rozwodowy.
Istotnym warunkiem jest jednoczesna obecność wszystkich potencjalnych spadkobierców – zarówno ustawowych, jak i testamentowych – w kancelarii notarialnej. To niezbędne, ponieważ każdy z nich musi złożyć odpowiednie oświadczenia. Notariusz ma obowiązek dokładnie sprawdzić wszystkie dokumenty związane ze spadkiem, aby upewnić się, że procedura przebiega zgodnie z prawem.
Istnieją sytuacje, w których notariusz może odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia, nawet jeśli spełnione są powyższe warunki. Dzieje się tak, gdy w sprawie toczyło się już lub jest w toku postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku, lub gdy został już wydany akt poświadczenia dziedziczenia w innej kancelarii notarialnej.
Ponadto, akt poświadczenia dziedziczenia nie może być sporządzony w przypadku testamentów szczególnych, takich jak testamenty wojskowe, ustne czy podróżne. W takich sytuacjach jedyną drogą jest postępowanie sądowe.
Jak przebiega procedura u notariusza?
Proces sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia rozpoczyna się od umówienia wizyty w wybranej kancelarii notarialnej. Warto wiedzieć, że nie obowiązuje tu żadna rejonizacja – możemy wybrać dowolnego notariusza, niezależnie od miejsca zamieszkania spadkodawcy czy lokalizacji majątku spadkowego.
W wyznaczonym terminie wszyscy potencjalni spadkobiercy muszą stawić się u notariusza. Podczas spotkania notariusz spisuje protokół dziedziczenia – kluczowy dokument zawierający najistotniejsze informacje dotyczące spadku. Obejmuje on dane spadkodawcy, spadkobierców, informacje o testamencie (jeśli został sporządzony), a także oświadczenia spadkobierców dotyczące przyjęcia lub odrzucenia spadku.
Kolejnym etapem jest szczegółowa weryfikacja wszystkich przedstawionych dokumentów przez notariusza. To niezwykle istotny krok, mający na celu upewnienie się, że cała procedura przebiega zgodnie z obowiązującym prawem. Po dokładnym sprawdzeniu informacji i dokumentów, notariusz przystępuje do sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia.
Finalizacja procedury następuje poprzez podpisanie aktu przez wszystkie zainteresowane strony. Ten moment jest kluczowy, ponieważ od tej chwili akt poświadczenia dziedziczenia staje się oficjalnym potwierdzeniem praw do spadku, mającym taką samą moc prawną jak postanowienie sądu.
Koszty i formalności po uzyskaniu aktu
Wybór aktu poświadczenia dziedziczenia, niesie za sobą pewne koszty. Opłaty notarialne obejmują kilka elementów. Za sporządzenie protokołu dziedziczenia zapłacimy 100 zł, natomiast za sam akt poświadczenia dziedziczenia 50 zł. Jeśli poświadczenie dotyczy zapisu windykacyjnego, koszt aktu wzrasta do 100 zł. W przypadku, gdy podczas procedury następuje otwarcie i ogłoszenie testamentu, doliczona zostanie opłata 50 zł za sporządzenie protokołu z tej czynności.
Dodatkowo, warto pamiętać o opłatach za wypisy zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia, jeśli są one nam potrzebne. Obecnie obowiązuje także opłata 5 zł za wpis do rejestru spadkowego. Mimo tych kosztów, procedura notarialna zazwyczaj okazuje się tańsza i szybsza niż postępowanie sądowe.
Po podpisaniu aktu poświadczenia dziedziczenia, notariusz ma obowiązek dokonać wpisu do Rejestru Spadkowego. To elektroniczna baza danych, gromadząca informacje o wszystkich spadkach. Dzięki temu wpisowi, każdy zainteresowany może sprawdzić, kto jest spadkobiercą i jakie ma prawa do spadku.
Uzyskanie aktu poświadczenia dziedziczenia nie kończy jednak wszystkich formalności związanych ze spadkiem. To dopiero pierwszy krok, który potwierdza, kto i w jakich częściach dziedziczy po zmarłym.
Kolejnym etapem może być dział spadku, czyli ustalenie, które konkretne składniki majątku przypadną poszczególnym spadkobiercom. Jeśli spadkobiercy są zgodni, mogą dokonać działu spadku umownie, w formie aktu notarialnego. W przypadku braku porozumienia, konieczne będzie przeprowadzenie sądowego postępowania o dział spadku.