Zasady dotyczące przerw w czasie pracy na umowie zlecenie różnią się znacząco od tych obowiązujących przy umowie o pracę. Zrozumienie tych różnic pomaga uniknąć nieporozumień między zleceniodawcą a zleceniobiorcą.
Umowa zlecenie – podstawowe informacje
Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna, która podlega regulacjom Kodeksu cywilnego, nie zaś Kodeksu pracy. Oznacza to, że zleceniobiorca ma inny zakres praw niż pracownik zatrudniony na etacie.
Najważniejszymi cechami umowy zlecenie są elastyczność w organizacji pracy oraz brak ścisłych ram czasowych. Zleceniodawca nie określa godzin rozpoczęcia i zakończenia pracy, a zleceniobiorca sam decyduje o sposobie wykonania zlecenia.
Od lipca 2024 roku minimalna stawka godzinowa na umowie zlecenie wynosi 28,10 zł brutto. Ten wymóg stanowi jedno z niewielu ograniczeń nałożonych przez prawo na tego typu umowy.
Regulacje prawne dotyczące przerw na umowie zlecenie
Kodeks cywilny nie zawiera żadnych przepisów regulujących kwestię przerw podczas wykonywania zlecenia. Ta sytuacja rodzi szczególne trudności, gdy wynagrodzenie zleceniobiorcy zależy od liczby przepracowanych godzin.
Brak ustawowych regulacji nie oznacza jednak całkowitej dowolności. Wszystkie ustalenia dotyczące przerw w pracy powinny znaleźć się w treści umowy zawieranej między stronami.
W przypadku braku takich zapisów, zleceniodawca nie może zabronić zleceniobiorcy korzystania z przerw. Wynika to z ogólnych zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, które obowiązują wszystkich pracujących, niezależnie od formy zatrudnienia.
Zasady BHP a prawo do przerwy
Każdy zleceniodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Wynika to bezpośrednio z artykułu 304 § 1 Kodeksu pracy, który obejmuje również osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych.
Przepis ten jednoznacznie wskazuje, że prawo do odpoczynku i regeneracji sił przysługuje wszystkim osobom wykonującym pracę. Dotyczy to także możliwości spożycia posiłku podczas wykonywania obowiązków.
Zasady BHP stanowią podstawowy argument za prawem zleceniobiorcy do przerwy. Zbyt długa praca bez odpoczynku może prowadzić do przemęczenia i zwiększać ryzyko wypadków, dlatego zleceniodawca nie może całkowicie zabronić pracownikowi robienia przerw.
Zapisy w umowie zlecenie dotyczące przerw
Najskuteczniejszym sposobem uregulowania kwestii przerw jest zawarcie odpowiednich zapisów w umowie zlecenia. Obie strony mogą wspólnie ustalić zasady, częstotliwość i długość przerw.
W sytuacji gdy wynagrodzenie zależy od liczby przepracowanych godzin, szczególnie ważne jest określenie, czy przerwy są wliczane do czasu pracy. Brak takich ustaleń może prowadzić do nieporozumień między stronami.
Jeśli umowa nie zawiera żadnych postanowień dotyczących przerw, przyjmuje się, że wynagrodzenie przysługuje wyłącznie za czas faktycznego wykonywania zlecenia. Oznacza to, że przerwy co do zasady nie są płatne, chyba że strony postanowią inaczej w treści umowy.
Przerwy na umowie zlecenie a umowie o pracę
Na umowie o pracę zasady dotyczące przerw są jasno określone w przepisach. Pracownikowi przysługuje 15 minut przerwy przy minimum sześciu godzinach pracy, a przy ośmiu godzinach – 30 minut. Jest to czas płatny, wliczany do czasu pracy.
Zleceniobiorca nie ma ustawowo zagwarantowanych przerw. Ich długość i częstotliwość zależą od indywidualnych ustaleń ze zleceniodawcą. Ważną różnicą jest też brak obowiązku przestrzegania 11-godzinnej przerwy między zmianami, która obowiązuje na umowie o pracę.
W przypadku umów zlecenia możliwe jest elastyczne ustalenie czasu przerw. Zleceniodawca może przyznać na przykład 45 minut przerwy przy dwunastogodzinnej zmianie, jednak wszystko musi być jasno określone w umowie.
Wynagrodzenie za czas przerwy
Kwestia wynagrodzenia za czas przerwy na umowie zlecenie budzi najwięcej wątpliwości. W przeciwieństwie do umowy o pracę, przerwy na umowie zlecenie domyślnie nie są płatne.
Wynagrodzenie przysługuje co do zasady tylko za czas faktycznego wykonywania zlecenia. Przerwa, nawet jeśli jest zagwarantowana przez zasady BHP, nie jest czasem świadczenia usług, dlatego nie podlega wynagrodzeniu.
Strony mogą jednak uregulować tę kwestię inaczej w umowie. Jeśli zleceniodawca i zleceniobiorca uzgodnią, że przerwy będą płatne, należy wyraźnie zapisać to w treści umowy. Pozwoli to uniknąć późniejszych sporów i niejasności dotyczących rozliczania czasu pracy.